W krainie wybujałego smoka. Recenzja "Dragon Rampant".

       

       Tyle się dzieje w figurkowym świecie, że aż trudno mi wybrać temat do czwartkowego wpisu. Co tydzień dowiaduję się o co najmniej dwóch tytułach wartych uwagi, a przecież te stare też się rozwijają.  A do tego jakże barwny folklor i amatorska socjologia związana z tym hobby. W efekcie niektóre tematy spadają na dół listy.

        Dziś (nie bez związku z rozmową z Bartkiem) postanowiłem wrócić do tematu gry, którą kupiłem już jakiś czas temu. Zazwyczaj wejście w każdy bitewniak jest poprzedzone długą deliberacją. A ile to kosztuje? Czy będę miał z kim grać? Jakie figurki trzeba pomalować? Ile trzeba poświęcić na ogranie się i naukę zasad? Nie jest to wcale taka prosta sprawa. W tym jednak wypadku nie miałem żadnych wątpliwości. Poznajcie system o najniższych (szeroko rozumianych) kosztach wejścia: "Dragon Rampant".

Może nie do końca w temacie, ale jest smok, i jest rampant. Wiecie, że na fali popularności "Zmierzchu" powstała niszowa gałąź literatury erotycznej, opisująca kontakty z różnymi istotami fantastycznymi? Na przykład z gryfonami? No dobra. Następne zdjęcia będą bardziej na temat.

     Nie pierwszy raz opis tego tytułu pojawi się w polskiej blogosferze. "Dragon Rampant" został już zrecenzowany na łamach "Wojny w miniaturze" (o tutaj). Wracam do tego tematu, bo warto, by o tej grze było jak najgłośniej. Różni się on bowiem tym od innych bitewniaków, że już po pierwszym przeczytaniu podręcznika, jeśli tylko masz w domu jakiekolwiek figurki (a nawet nie figurki - wystarczą ludziki lego, ludki z jajka - niespodzianki i zabawkowe dinozaury) - możesz zacząć granie. I nie będzie to wcale bieda - bitewniak czy granie śmietnikiem, ale realizacja idei przekazywanej przez podręcznik.

Wielka księga fantastycznych bitew.

     Jeśli przywykliście do tego, że podręcznik do gry figurkowej to wielkie tomiszcze, liczące sobie setki stron grubego papieru, wypełnione po brzegi zasadami, historią świata, opisami armii, a także zdjęciami i grafikami - to w pierwszym odruchu możecie pomylić "Dragon Rampant" z zeszytem do - bo ja wiem - historii? polskiego? Bardziej broszurka niż książka, około 60 stron. Miękkie okładki, format umiarkowany (nie jestem drukarzem, nie znam się - ale na pewno mniejszy, niż A4). W środku zaś znajdziemy i całostronicowe obrazki, i zdjęcia z pola bitwy (w słusznej ilości). Na pierwszy rzut oka można wątpić, że mamy do czynienia z kompletnym, złożonym i zbalansowanym systemem bitewnym. A jednak! Podtytuł wyjaśnia wszelkie wątpliwości: "Fantasy Wargaming Rules"

Tak to wygląda, o ile masz podręcznik w formie fizycznej. Możesz oczywiście oszczędzić drzewa i benzyną - kupując go w postaci pliku. W dodatku mniej zapłacisz. I nie musisz wychodzić z domu.

Lubicie czytać stopkę redakcyjną? Autor uznał domyślnie, że raczej nie, i ukrył w niej taką oto niespodziankę:

      Dość mocno sugeruje ona z jakim rodzajem figurkowej zabawy będziemy mieli do czynienia. Nie ma co oczekiwać poważnych niczym film o Katyniu walk o przetrwanie ludzkości w konfrontacji z Kosmicznym Złem. Albo wycyzelowanych taktycznych manewrów w trakcie bitwy na łuku kurskim. Chodzi o bezpretensjonalną zabawę ludzikami w domowym gronie, nie bez udziału napitków i przekąsek. Bardziej urozmaicenie spotkania towarzyskiego, niż śmiertelny bój o złote kalesony.
     
Pora przejść do lektury. Jak to z większymi partiami tekstu bywa, i ten jest podzielony na rozdziały.


Wstęp 

     Podręcznik do bitewniaka bez wstępu byłby jak słoń bez trąby - zaczynał by się znienacka i nienaturalnie. Autor pisze, co natchnęło go do stworzenia takich a nie innych zasad, jakie idee mu przyświecały. Nie będę tutaj powtarzał wszystkiego, ale od razu chcę wskazać na dwa istotne założenia: gra ma być maksymalnie prosta i szybka. Oraz ma nie być powiązana z żadną konkretną oficjalną linią figurek i modeli. Według mnie udało się je w pełni zrealizować - i przez to system ten znakomicie nadaje się zarówno dla zupełnych, pełnych entuzjazmu nowicjuszy, jak i weteranów zmęczonych określaniem efektu szarży oddziału lekkich strzelców na kawalerię ukrytą za lekką osłoną. 

Oprócz tego wymieniono akcesoria pomocne w zabawie. Nie licząc miarki do odmierzania dystansu, są one podobne, jak w tradycyjnych grach rpg: kostki, kartki, ołówki, jakieś żetony. No i oczywiście figurki. 


Rekrutacja oddziałów.

      Drugi rozdział traktuje o kompozycji armii. W większości podręczników zawierałby on zasady dotyczące wymaganych jednostek, listy armii, proporcje jakie należy zachować pomiędzy różnymi typami jednostek. W "Dragon Rampant" jest to wszystko - ale podane w nieco innej, niż klasyczna, formie. Niektóre z zasad są dość nietypowe i w dużej mierze przesądzają o specyfice rozgrywki - dlatego warto je omówić.

      Pierwsza z nich dotyczy "punktów siły". Wbrew nazwie - chodzi tu bardziej o punkty życia. Każdy oddział cechuje się pewną ich liczbą (przeważnie 12 lub 6). Są one miernikiem nie tylko jego liczebności, ale też zdolności bojowej. Gdy ich liczba spadnie o połowę, analogicznie zmniejsza się potencjał danej jednostki do szkodzenia innym. Autor sugeruje, by liczbę punktów siły oznaczać odpowiednią ilością figurek. Przykładowo - oddział piechoty liczący sobie 12 P.S. składa się z dwunastu modeli.

Przykład oddziału z "Dragon Rampant". Nie hejtujcie okrągłych podstawek, gdy tylko je zobaczycie - być może figurki wcale nie będą używane w tej Złej i Niesłusznej Grze. Źródło.

Drugi koncept, ściśle powiązany z tym pierwszym to jednostki o pojedynczej lub zredukowanej liczbie modeli. Weźmy na ten przykład wymieniony przed chwilą oddział piechoty. W tej grze równie dobrze może on wystąpić on w roli np. oddziału ogrów. Będzie miał identyczne parametry, ale odzwierciedlą go tylko 4 figurki (ogrów, z których każdy jeden jest silny, jak trzech chłopa). W miarę ponoszenia strat, poszczególne modele będą miały odpisywane punkty życia (czy raczej - siły). Utrata każdych trzech punktów będzie równoznaczna ze zdjęciem ze stołu jednej figurki. 
Ale można pójść tą drogą jeszcze dalej. Oddział może składać się z jednej tylko figurki: potężnego demona, Conana albo czarownika dysponującego potężną magią ofensywno - ochronną. Czyli jednostki dysponującej 12toma punktami życia/siły i groźnej w walce niczym cały regiment piechoty. 

Na przykład tego typu jednostka mogłaby zastępować cały oddział ciężkiej kawalerii, wzbogacony o umiejętność latania. Źródło.

     Dzięki takiemu rozwiązaniu można w grze umieścić najróżniejsze i najdziwniejsze stworzenia rodem z baśni i mitów - bez zaburzania balansu i potrzeby opanowywania specjalnych zasad, opisujących ich funkcjonowanie w grze. 

Po przyswojeniu tych rozwiązań przechodzimy do konkretów. Mamy stronę na temat dowódców - czyli oddziałów pełniących rolę dowódcy całej armii. Przed grą wylosowują oni swoją specjalną zdolność. Im wyższy wynik rzutu - tym lepiej :)

    Jak to w tego typu grach bywa, każda jednostka odznacza się specyficznymi parametrami. Część z nich to klasyka:  morale, wartość punktowa - czy wspomniane wyżej punkty siły. 

    Pewną innowację wprowadzono w temacie ataku (wręcz i strzeleckiego), ruchu oraz obrony.
Chodzi w niej o to, że np. atak opisany jest za pomocą dwóch wartości. Pierwsza z nich dotyczy tego, jakie jest prawdopodobieństwo, że dana jednostka wykona ten rozkaz. Na przykład: buńczuczna piechota (wszelkiej maści berserkerzy owładnięci żądzą krwi) zaatakuje wtedy, gdy gracz wyrzuci co najmniej 5 na dwóch kostkach. Ale już strzelcy są mniej skorzy do bezpośredniego zwarcia, potrzeba wyrzucić aż 7, by ruszyli do walki wręcz. Podobnie jest z ruchem.  

   Drugą wartością związaną z atakiem jest jego skuteczność. Ta jest wyrażona jedną cyfrą, z przedziału od 1 do 6. Jeśli dana jednostka już zaatakuje, to rzuca ilością kostek powiązaną z jej obecną wartością punktów siły (dwunastoma lub sześcioma). Każdy rzut równy lub wyższy od wartości ataku oznacza trafienie. 
Ilość trafień porównuje się z pancerzem przeciwnika. Jeżeli uzyskaliśmy 5 trafień, a przeciwnik ma 2 punkty pancerza, traci on 2 punkty siły. W tym przykładzie 2 (wartość pancerza) trafienia są potrzebne, by zmniejszyć ilość punktów siły o 1. 
Mam nadzieję, że wytłumaczyłem to zrozumiale. Jeśli nie, nie przejmujcie się - ten system jest na prawdę prosty. Angielski autora jest dużo bardziej precyzyjny, niż moje próby przybliżenia wam zasad.

W tej grze kostka jest bardziej zbójcza, niż miecz. O ile oczywiście obróci się szóstką do góry. Źródło.

    Gdy już wiemy, jakie jest znaczenie poszczególnych parametrów, przechodzimy do rozbudowanej listy oddziałów. Mamy w niej jednostki znane z historii militarnej ludzkości (różne rodzaje konnicy, piechoty, strzelców, zwiadowców - ale też zwierzęta bojowe. Oprócz współczynników, przy każdym typie jednostki podano dotyczące jej zasady specjalne (na przykład przymusowa szarża dla wspomnianych wyżej berserkerów) oraz dodatkowe opcje wyposażenia (z pewną sumę punktów można zmienić niektóre parametry jednostki). 
Owe jednostki można wystawić w każdej armii. Są one bowiem ogólnymi kategoriami, które mogą w praktyce oznaczać bardzo różne rzeczy. Na przykład ciężka kawaleria może być po prostu oddziałem 6-ciu rycerzy, ale też np dwóch dosiadających demigryfów, czy juggernautów. Ale też różnego rodzaju potworami, czy wiedźminem Geraltem.


Reguły bitwy w słowach zaklęte.

     Trzeci rozdział to mechanika. Czyli serce, mózg, płuca i jelito grube każdego bitewniaka. W jakim stanie są te organy u wybujałego smoka? 

Bardzo ważny element reguł - aktywację, już poznaliście. I ona zostanie opisana szczegółowo w tym krótkim rozdziale (15 niewielkich stron!!! Mniej da chyba tylko Age of Sigmar.). Ale wcześniej wyłożone zostaną ogólne zasady, takie jak mierzenie odległości czy interpretacja rzutu kostkami i spoistość jednostki. 

Jeśli chodzi o teren, to całość zasad zajmuje jedną stronę. Makiety wystawione na stole mogą cechować się jedną lub więcej z pięciu właściwości:

- trudny (do poruszania się) teren
- przeszkoda poprzeczna
- ograniczenie widoczności
- osłona (głównie przed strzałami wroga)
- niemożliwość do przejścia.

Przed ułożeniem elementu terenu ustala się, jakie zasady dotyczą jakiego elementu makiety. Na przykład domek może zasłaniać widoczność i jednocześnie stanowić osłonę dla będących w nim wojaków.

Gnolls vs hobbits. Who will win? Źródło.

     Daruję sobie streszczenie zasad dotyczących dowódców armii (to i tak tylko jeden akapit) i przejdę do opisu tury gry. 

   Rozpoczyna się ona od fazy aktywacji atakującego (kto nim jest, określa scenariusz) , następnie swoją szansę na aktywacje jednostek ma obrońca. Jeżeli to gra na wielu graczy, to następują teraz ich aktywacje. Turę kończy jej koniec - kiedy to sprawdza się, czy gra zakończyła się (zgodnie z założeniami scenariusza), czy też trzeba przejść do kolejnej tury. 

   W fazie aktywacji gracze rozpoczynają swe działania od próby zebrania poobijanych (battered) jednostek. Chodzi o te oddziały, które w wyniku wydarzeń w trakcie bitwy mają większe chęci do udania się do domu, niż kontynuowania krwawej rzeźni. Jeśli zebranie zakończyło się sukcesem, figurkowe żołnierzyki otrząsają się i ruszaj do jeszcze jednego wysiłku. Porażka zaś oznacza dezercję - czyli utratę punktu siły oddziału.

     Pamiętacie berserkerów? Znów do nich wracamy. Kolejnym krokiem jest bowiem sprawdzenie, czy ruszą oni "samoistnie" do ataku, skuszeni bliskością nieprzyjaciela. Jeśli aktywacja się udała - tak właśnie się dzieje. A jeśli nie - nic nie szkodzi. Możemy wydawać rozkazy innym jednostkom.

        Przychodzi więc pora na resztę armii. Na ich marsze, ostrzał, ataki. Każdej jednostce przysługuje pojedyncza aktywacja na turę. Aby określić, czy oddział wykona nasze zamierzenia, rzucamy 2k6. Jeśli się udało - to świetnie. Ludki działają, a po skończeniu ich akcji przechodzimy do kolejnego, jeszcze nie aktywowanego oddziału. 
Jeśli zaś rzuciłeś mało... Nie tylko oddział stoi w miejscu i ogląda z zainteresowaniem czubki butów (jeśli takowe posiada) - ale też kończy się cała twoja faza aktywacji. 
To kolejny wyróżnik tej gry. Nigdy nie wiesz, kiedy skończy się twoja tura. Dlatego musisz wybierać pomiędzy tym, który oddział będzie najkorzystniej aktywować w pierwszej kolejności - a tym, który oddział cechuje się największym podobieństwo na wypełnienie rozkazu. Ale i tak nigdy nie masz pewności, ile z twoich genialnych planów zostanie ostatecznie zrealizowanych.
Z jednej strony - oznacza to dużą losowość gry. Istnieje ryzyko, że kostki będą ci robiły na złość - i przegrasz, nawet jeśliś niegłupi. Ale dla mnie to właśnie rozwiązanie buduje realistyczne odwzorowanie pola walki (o ile coś takiego jest w ogóle możliwe w przypadku bitew elfów ze szkieletami). Zgodnie z prawem Murphy'ego "Jeżeli coś może się nie udać, to na pewno się nie uda".

Tak się kończy szarża lwów na blok pikinierski. Źródło. 

   Rozdział z głównymi zasadami zakończono opisem testów odwagi, wycofywania się jednostek i funkcjonowania tych określonych terminem "poobijane".


Fantasy Battle.

    W kolejnym rozdziale przypomina się czytelnikowi, że ma do czynienia z grą odzwierciedlająca uniwersum z bliżej nieokreślonej konwencji fantasy. 
Przedstawiono w nim zasady specjalne, odzwierciedlające umiejętności, którymi nie dysponowały jednostki historyczne, takie jak latanie, wzbudzanie strachu, niewidoczność,  bycie nieumarłym albo kretołakiem czy magiczne bronie i odzież ochronną.

Smok, taki jakiego widać na zdjęciu MUSI latać i zionąć ogniem! Źródło. 

       Oraz oczywiście czary. Działają one na podobnej zasadzie, co zwykła aktywacja. Każdy czarodziej dysponuje pełnym zestawem 10 zaklęć, mogących zmienić sytuację na polu bitwy. Jako, że każda z owych zasad zwiększa możliwości wyposażonej w nią jednostki, do opisu dołączono koszt punktowy, jaki należy dodatkowo uwzględnić przy wystawianiu na przykład zabójców trolli.

W co i czym się bawić.

    I tak oto doszliśmy do ostatniego rozdziału tego krótkiego podręcznika. Zawiera on scenariusze rozgrywki. Jeden z nich to typowa pitched battle. Ale inne już są bardziej oryginalne. Na przykład kradzież świętego kreta, ucieczka z pułapki czy zbieranie porozsypywanych kryształów (jak w "Mordheim"!). 

    Zazwyczaj zwycięstwo w scenariuszach osiąga się poprzez zgromadzenie większej ilości punktów chwały niż przeciwnik. Na szczęście istnieje możliwości pozyskania ich w inny sposób, niż poprzez spełnianie wymagań scenariusza. Każdy z graczy przed bitwą może wybrać questy - specjalne mini zadania. takie jak wybicie do nogi określonej wrogiej jednostki lub odebranie przeciwnikowi przynajmniej 3 punktów siły w ciągu pojedynczej tury. Uda ci się - dostaje bonus. Nie - czeka cię bonus ujemny...

Oprócz powyższego, podręcznik zawiera przykładowe listy armii. A konkretnie:
- gobliny i trolle z pogranicznych bagien
- centaury
- krasnoludy
- elfy
- gobliny
- mieszkańcy cmenatrzysk
- wielkie i małe bestie i potwory
- halflingi i gnomy
- rycerze Lśniącej Cytadeli
- jaszczuroludzie
- ludzie z północy
- ludzie z zachodu
- orki
- szczuroludzie
- pustynni maruderzy.

Może to Oldhammer? A może armia do "Dragon Rampant"? Źródło.

A potem już tylko skrót zasad, formularz rozpiski armii do skserowania, reklamy innych książek wydanych przez Osprey Wargames - i koniec podręcznika.

Najważniejsza w bitewniakach jest zabawa!

    Niestety spora część gier, które opisuję na niniejszym blogu jest mi znana wyłącznie z drugiej ręki. Nie dlatego, że to słabe produkcje, które lepiej omijać z daleka - ale z powodu tak zwanego wysokiego subiektywnego progu wejścia. Subiektywnego - czyli indywidualnych kosztów finansowych, czasowych i intelektualnych, jakie musiałbym ponieść przy rozpoczęciu zabawy. A to trzeba kupić dużo figurek za kilkaset złotych, a to mało - również za kilkaset. Zasady na ogół nie są bardzo wymagające, jeśli chodzi o przyswojenie. Ale jeśli się lubi grę pomalowanymi modelami - to sporo czasu (nieraz miesiące!) upływa od pierwszych zakupów do pierwszej gry.

Lepiej, by dzieci zaliczyły swoje pierwsze doświadczeni figurkowe w przyjaznym, domowym środowisku, niż w towarzystwie przypadkowych ludzi. Źródło. 

    Z "Dragon Rampant" jest zupełnie inaczej. Nie jest to gra, która wymaga konkretnych modeli. Bez problemu grałem w nią swymi starymi skavenami do battla. I gdyby mój przeciwnik wystawił np figurki reprezentujące legionistów rzymskich, nie tworzyłoby to estetycznego zgrzytu. I nie trzeba by do tego układania specjalnych zasad. 
System jest na tyle ogólny i otwarty, że można wpasować w niego dosłownie wszystko. To właśnie w nim Sigmarinsi mogą stawić czoła wikingom czy orkom Sarumana. Po prostu bierzesz figurki jakie tam masz - i nimi się bawisz. Do tego zasady są na tyle łatwe do ogarnięcia, że można wytłumaczyć je w kwadrans zupełnemu świeżakowi - i da on sobie radę w trakcie gry. Stąd można ten system wykorzystać do demorali..z tzn edukowania dzieci czy rozrywki w towarzystwie znajomych, którzy nie mieli nic wspólnego z bitewniakami. 

     Kolejną jego zaletą jest to, że nie został on pomyślany jako pretekst do wciskania fanom coraz to nowych modeli i coraz to nowych podręczników. Bawisz się tym co chcesz, i tym co masz. Nie ma niekoszernych figurek. Jeśli podobaj ci się zarówno figurki kozaków zaporoskich jak i krasnoludów chaosu - to spokojnie mogą wystąpić razem w twojej armii
Jak do tej pory nie ukazał się żaden dodatek - i żaden też nie wydaje się być potrzebny. Wszystko jest w podręczniku podstawowym.
Sama zabawa jest bardzo szybka (około półtorej godziny), dynamiczna i emocjonująca. A jeśli nie traktuje się jej zbyt poważnie; nie ma się tendencji do wywracania stołu gdy kostki pokażą oczy węża - również radosna.

300 Spartan broni Termopil przed Mięsnym Jeżem!!! Tego typu zabawę oferuje "Dargon Rampant". Źródło. 

    Czy "Dragon Rampant" ma jakieś wady? To zależy tego, czego oczekuje się od gry. Miłośnicy tzw "realizmu" mogą nie być zadowoleni choćby w z tego, że w tym systemie nie istnieje coś takiego jak przód, flanka czy tył oddziału (podobnie zresztą jak w "Age of Sigmar"). No i brakuje pełnej kontroli nad oddziałami. Rzeczywiści dowódcy również jej nie posiadają - ale niektórzy gracze wolą rozrywkę w bardziej szachowym stylu. Niektórym może przeszkadzać duża dawka uproszczeń i abstrakcyjności. Starzy grognardzi, których jara rozgrywanie przez dwa dni bitwy pod Olszynką Grochowską za pomocą 300 żetonów będą pewnie śmiać się z wielu uproszczeń i nacisku położonego na klimat, zamiast na wierne (?) odwzorowanie warunków walki. Wszyscy inni mają szansę na dobrą, niezobowiązującą zabawę. 

    Bardzo polecam "Dragon rampant", szczególnie ludziom, którzy zawsze chcieli spróbować gier bitewnych, ale brakuje im czasu i pieniędzy. Albo tym, którzy w natłoku codziennych spraw nie tylko nie mają czasu nie tylko na wejście w nowy system, ale nawet na wyjęcie z szafy starych figurek do battla i zagranie nimi z użyciem starych zasad. Jak chcecie wrócić do hobby po długiej przerwie - to "Dragon Rampant" znakomicie w tym pomoże.
To jeden z najtańszych i najłatwiej dostępnych podręczników do bitewniaków. A figurki można wziąć z jajka - niespodzianki ;)

Albo z zestawów dziecięcych. Źródło.