Pomaluj mi niebo na czerwono. Recenzja "Blood Red Skies".

     Jednym z największych wyzwań, jakie stoją przed autorami gier figurkowych jest próba odtworzenia walki pomiędzy pojazdami latającymi. Kłopot w tym, że w tego rodzaju starciach bardzo istotne znaczenie ma trzeci wymiar. Myśliwiec, bombowiec czy Sokół Millenium który jest wyżej, posiada przewagę nad pojazdami poniżej siebie (choćby związaną zakresem obserwowanej przestrzeni czy potencjalną szybkością). Rzecz staje się jeszcze bardziej złożona, gdy akcja rozgrywa się w kosmosie - gdzie pojęcia "góra" i "dół", "wyżej" i "niżej" tracą jakiekolwiek znaczenie. Ciężka rzecz do przełożenia na zasady gry... A że gry figurkowe to próba stworzenia trójwymiarowego obrazu środkami stricte analogowymi, dochodzi nam kwestia odzwierciedlenia wizualnego tej sytuacji. Czy samolotom wzlatującym wyżej trzeba za każdym razem instalować nową podstawkę? A może zaznaczać poziom za pomocą jakichś żetonów lub kostek? 

    Najbardziej sprawę uproszczono w bestsellerowym "X-Wing'u". Mimo że to próżnia, kosmiczne myśliwce - to mechanika bardziej odzwierciedla walkę na płaskim boisku. I może dobrze, bo dodatkowy poziom skomplikowania nie przysłużyłby się łatwości nauczenia się zasad. 

    Nieco inaczej rozwiązano sprawę w "Dropfleet Commander". Okręty z tej gry operują na trzech odrębnych poziomach, które są skorelowane z wysokością. To, czy dany statek znajduje się w atmosferze, na orbicie czy też w przestrzeni kosmicznej oznacza się żetonikiem. 

   Jak widać, autorzy gier idą albo w nadmierne uproszczenie i abstrakcję - albo w kłopotliwą i niegrywalną dokładność. Ostatnio jednak miałem szczęście natrafić na tytuł, który w bardzo pomysłowy sposób połączył płynność i łatwość rozgrywki z czymś, co dla mnie wygląda jak realizm. Przynajmniej na tyle, na ile oglądałem filmy o pojedynkach myśliwców i grałem w gry komputerowe dotyczące tego tematu. Ową pozycją, którą będę dziś recenzował jest system "Blood Red Skies". 

Jaki obrazek dać na front tekstu? Nowym film z Dorocińskim i Ramseyem Snowem przegrał z ponadczasową klasyką.

Bitwa o Anglię.

    Gdybyście dostali kiedyś pudło ze starterem do tej gry, to szybko zorientujecie się że będzie ona opowiadać o walkach samolotów myśliwskich podczas drugiej wojny światowej. Taki temat to całkiem niezły pomysł. Gdy tylko zaczęto używać aeroplanów w celach bojowych, dorobiono ich starciom etykietkę rycerskiej walki - w przeciwieństwie do zalewania przeciwnika nawałą artyleryjską. Tymczasem w powietrzu miała się liczyć odwaga, skill i umiejętność działania w grupie. Oczywiście indywidualne walory pilotów miały z czasem coraz bardziej drugorzędne znaczenie. Ważniejsze były parametry techniczne samolotów - oraz wydajność fabryk i systemu szkoleniowego. 

    Niemniej jednak ten romantyczny mit trwa do dnia dzisiejszego i jest kultywowany przez popkulturę. Głównie przez filmy i gry komputerowe (choć trudno mi wymienić jakiś ostatni przebój z gatunku symulatorów lotniczych z czasów II wojny światowej). Ale i gry bez prądu nie zaniedbują tematu. W zasadzie, gdybyśmy chcieli zagrać sobie w przesuwanie samolocików po stole lub planszy, to wybór jest całkiem szeroki. A mimo to Warlord Games dodał trzy grosze do tej oferty. Czy rzeczywiście potrzeba kolejnego tytułu traktującego o lotniczym wymiarze bitwy o Anglię? 

Zawartość hangaru.

   "Blood Red Skies" jest kolejną pozycją od tego wydawcy, która znajduje się na pograniczu bitewniaków i planszówek. Z tym drugim rodzajem gier łączy ją choćby rozmiar i forma startera. Kwadratowe pudełko, podobne gabarytowo do tego, w które zapakowano "Test of Honour". Gdy je już otworzymy, znajdziemy w środku wszystko, co jest niezbędne do złamania potęgi Luftwaffe. A zatem figurki wraz ze specjalnymi podstawkami, kilka broszurek zawierających instrukcje, żetony, naklejki, karty, elementy terenu w postaci zadrukowanych kawałków tekturki, miarki, specjalne kostki. Całość możecie obejrzeć poniżej.

  Jak widać, nie mamy tu hałd plastiku i papieru. Wynika to z po części z bardzo prostej mechaniki gry: nie występuje tu zjawisko przeładowania zabawy kartami, planszetkami czy żetonami. Na przykład wszystkie myśliwce danej strony korzystają z jednej karty opisującej ich parametry. Ponadto w pudle mamy maszyny tylko z jednego, wybranego epizodu lotniczej drugiej wojny światowej. "Blood Red Skies" to jednak system z dużo szerszymi ambicjami: dążący do odtworzenia walk pomiędzy myśliwcami kluczowych walczących stron na najważniejszych teatrach wojennych.

   Skoro wymieniłem komponenty, to napiszę parę słów o ich jakości. Zacznijmy od makulatury. Broszurki z zasadami, zasadami zaawansowanymi oraz scenariuszami wydrukowano na śliskim papierze. Są niewielkie i cieniutkie. Ich design utrzymano w stylistyce z epoki: kilka zgaszonych kolorów, do tego odpowiedni krój czcionki i układ graficzny. A mimo to całość jest bardzo czytelna, napisana i zredagowana tak, że zasady łatwo wchodzą do głowy. Świetnym pomysłem jest ich podział na podstawowe i zaawansowane. Przez kilka pierwszych partii skupiamy się na tych pierwszych, by potem dodać grze niuansów i decyzyjności. 
Niestety książeczki są delikatne i nietrwałe - po kilku użyciach noszą ślady eksploatacji. Podobnie jest (pod wieloma względami) z żetonami i miarkami. 

   A teraz parę słów o figurkach. Reprezentują one 6 egzemplarzy Spitfire'ów oraz 6 Bf 109. Wykonano je z plastiku - modele są jednoczęściowe. W dodatku do ich produkcji użyto plastiku w różnych (adekwatnych) kolorach. Dlatego samoloty od razu po wyjęciu z pudła nadają się do tego, by wsadzić je na podstawki, a następnie ustawić na stół i udawać, że toczą podniebną walkę. Wykonano je w skali 1:200, zaś sam odlew zrobił na mnie bardzo dobre wrażenie: jest ostry, detale są od siebie wyraźnie oddzielone, co ułatwia malarską robotę. Ale jak ktoś jest pędzelkofobem, wystarczy że naklei oznaczenia i figurka będzie mu służyć w trakcie gry równie dobrze.

Pudło z grą od frontu. Opisywać je, to jak tworzyć portret pamięciowy gry o samolotach podczas II wojny światowej.

   To tyle, jeśli chodzi o starter. Najatrakcyjniejsza oferta sprzedaży, jaką znalazłem, to ta sklepu "Wargamer": pudełko kosztuje tam 180 zł. Jeśli wiecie, że gdzieś jest taniej, to nie krępujcie się dać cynk w komentarzu. Ponieważ moja ulubiona postać z "Gry o Tron" to Cebulowy Rycerz, wolałbym, by cena była trochę niższa. Szczególnie że ilość i jakość komponentów jest raczej przeciętna. Tak sobie narzekałem na facebooku, ale znany wam już Łukasz  sprowadził mnie na ziemię: "Wings of Glory" - gra o analogicznej tematyce, ale oferująca znacznie mniej (głównie pod względem mechaniki, ale nie tylko) jest prawie dwa razy droższa (cena wzięta ze sklepu Rebel.pl). A poza tym - nie do kupienia.

   Warto jeszcze wspomnieć, że starter to dopiero początek. Jeśli się wkręcicie, to wydawca nie zostawi was ani waszych portfeli samych. Możemy sobie dokupić dodatki z większą ilością samolotów angielskich i niemieckich - oraz zawierające maszyny radzieckie, amerykańskie i japońskie. W owych dodatkach oprócz modeli znajdziemy odpowiednie podstawki, żetony, karty i naklejki, czyli wszystko to, co jest potrzebne, by malutkie samolociki mogły prędko wystartować. A jeśli to nie wystarczy, czeka na nas oferta dodatków o asach lotnictwa - po jednym dla każdej frakcji. Zresztą cała linia wydawnicza jest (jak na razie) mało urozmaicona. Dla każdej stron konfliktu wydano tylko jeden model myśliwca. Brakuje jeszcze innych maszyn, zarówno lżejszych jak i cięższych. Można by też przybliżyć w grze sylwetki innych pilotów... Ale na to wszystko przyjdzie czas, jeśli tytuł chwyci. 
Teraz możemy za to kupić takie niezbędne akcesoria jak miarki wykonane z plastiku, kostki w kolorach pasujących do każdej frakcji czy też tacki, na które możemy rzucić owe kostki (by nie zleciały na podłogę lub nie stanęły kantem). Oddany Sprawie narodowy socjalista nabędzie zapewne i kostki, i odpowiednią tackę. Innym może być jednak szkoda piętnastu funtów. 

Kiedy wzywają Niemcy, moim honorem są zakupy.

Z bardziej użytecznych gadżetów znajdziemy w ofercie producenta maty do gry. 

   Rozpisałem się o technicznej i handlowej stronie systemu. Tego typu informacje mogą być użyteczne, gdy planujecie poważną przygodą z "Blood Red Skies". Na szczęście mam już ten kawałek recenzji za sobą i wreszcie mogę przejść do tego, co sprawia, że ten tytuł jest wart uwagi: do mechaniki.

Latający cyrk.

    Podobno najczęściej powtarzane kłamstwo na świecie to "Przeczytałem umowę licencyjną i akceptuję jej warunki". W dziedzinie gier bitewnych obstawiałbym następującą frazę: "Realistyczna i głęboka lecz zarazem prosta mechanika, pozwalająca na emocjonującą i dynamiczną rozgrywkę. Łatwa do nauczenia się, trudna do opanowania".

To typowe hasło autorów, wydawców i marketingowców, chcących zwiększyć popularność danego tytułu. Być może zresztą sami w nie wierzą? Wszak często brali udział w powstawaniu i testach tytułu, więc mogą mieć reguły w małym palcu. I przez to zatracić możliwość spojrzenia na grę z perspektywy zupełnego nowicjusza.

    Jeśli jednak ów slogan jest prawdziwy w odniesieniu do jakiejś gry figurkowej, to na pewno jest nią właśnie "Blood Red Skies". Postaram się przedstawić mechaniką i uzasadnić, dlaczego tak bardzo mi się spodobała.

W ramach przerywnika: coś jeszcze prostszego. No i gra nie zapomina o Polakach, bez których Anglia (a później cały świat) wpadłby w hitlerowskie łapy: "303". #respectus

   W starciach, które są treścią gry, uczestniczą grupy samolotów - po 6 na stronę. Każdy z nich ma trzy parametry: siłą ognia, manewrowość oraz szybkość. Ponadto maszyny obsadzają piloci o różnym poziomie wyszkolenia i talentu - ich zdolności do prowadzenia maszyny opisuje pojedynczy współczynnik. 

   Cała gra jest podzielona na tury. Podczas nich aktywuje się każdy z samolotów. Kolejność, w jakiejś się to robi zależy od dwóch rzeczy. Druga z nich to wspomniany poziom pilota. Natomiast pierwsza to opus magnum tej mechaniki - system przewagi.

   W "Blood Red Skies" każdy samolot może znajdować się w jednym z trzech stanów: posiadać przewagę (advantage), być w stanie neutralnym (neutral) oraz znaleźć się w niekorzystnym położeniu (disadvantage) . Stany te są powiązane z wysokością oraz umiejscowieniem maszyny względem przeciwnika oraz pewnie paroma innymi czynnikami. To dość abstrakcyjny system, ale za to prosty i sprawdza się w praniu. A w dodatku powiązano z nim bardzo czytelny sposób na oznaczanie stanu maszyny. Przezroczysty pręcik przymocowany do podstawki, na którym mocuje się figurkę, wychyla się w przód i w tył. Jeśli przód wzbija się ku górze - samolot ma przewagę. Stoi poziomo - mamy stan neutralny. Na a skierowanie ku dołowi to już prawie gleba i mogiła. Nie trzeba się zastanawiać, co znaczy jaki żeton, a potem dokonywać mentalnych transformacji danych na obraz pola bitwy: od razu wiadomo co się dzieje z każdą z maszyn. Rozwiązanie genialne w swojej prostocie i efektywności!

Proszę państwa, oto epokowa chwila: pierwszy .gif na tym blogu!

   A zatem zaczynamy aktywację maszyn od tych posiadających przewagę. Patrzymy, które z nich mają najlepszych pilotów - i właśnie oni wykonają swe akcje w pierwszej kolejności. Ewentualne remisy rozstrzygane są przez porównanie szybkości myśliwców. W analogiczny sposób aktywuje się samoloty w pozycji neutralnej i niekorzystnej. 

Co może uczynić aktywowany samolot? Swoje działania zaczyna od strzelania - jeśli tylko jakiś nieprzyjaciel był na tyle uprzejmy, by zakończyć swój ruch w zasięgu strzału broni pokładowej. Atak jest rozstrzygany bardzo prosto: sprawdzamy czy miarka zasięgu strzału dotyka przeciwnika, dodajemy do siebie siłę ognia pojazdu oraz poziom zdolności pilota - i rzucamy taką właśnie ilością kości. Każdy wynik "as pik" oznacza trafienie. Ale symbol ten znajduje się tylko na jednej ściance! I jeszcze jedna ważna rzecz odnośnie strzelania: celem ataku może być tylko maszyna w gorszej pozycji. W więc te z przewagą mogą pruć do neutralnych i w pozycji niekorzystnej. 

Druga część cyklu "Muzyka z myszką": The only thing you see, you know it's gonna be the Ace of Spades

Trafiony wróg może odpowiedzieć ogniem (jeśli jego karabiny są skierowane w stronę strzelającego). Może też próbować ominąć lecące w powietrzu pociski (test manewrowość + poziom pilota. Albo szybkość + poziom pilota, jeśli atak idzie na burtę). Udane trafienie to przydzielenie przeciwnikowi żetonu wybuchu. Lepiej nie zebrać ich zbyt wiele. Jeśli pod koniec którejś z tury będziemy mieli więcej takich żetonów niż samolotów - to starcie zostało przegrane.

   A zatem, mamy możliwość strzału na początku aktywacji, o ile tylko wróg jest w zasięgu. A potem czas na ruch maszyny. Zaczynamy go od deklaracji co do wykorzystania przewagi. Zmniejszając poziom swojego stanu o jeden (przewaga > neutralny > niekorzystny) możemy zwiększyć zasięg ruchu, lub zawrócić samolot na ręcznym (zwrot do 180 stopni!). 
Zasady ruchu jasno pokazują, że Spitfire to nie wózek widłowy. Musimy wykonać ruch na odległość równą co najmniej połowie szybkości samolotu. Oraz ewentualnie zrobić niewielki zmianę kierunku - do 45 stopni. 

   Gdy maszyn przemknęła po niebie, pora zakończyć aktywację akcją pilota. Możemy więc znów (albo po raz pierwszy w turze!) strzelić, spróbować wymanewrować pobliskiego nieprzyjaciela (czyli "obniżyć" jego pozycję) albo poprawić własną, kierując samolot ku umownej górze.

   Do tego dochodzi sytuacja, gdy wejdziemy komuś na ogon (lub on nam). I w tej grze jest jak w życiu: najważniejsze w pozycji od tyłu jest być z tyłu... Samolot z przodu od razu przechodzi do stanu niekorzystnego, co bardzo naraża go na szybkie, przymusowe lądowanie.

A tu scena z analogicznego tytułu: "Wings of War". Niestety, wymóg zestrzelenia samolotu i różne dziwne manewry niesłychanie wydłużał czas gry. źródło.

To tyle, jeśli chodzi o zasady podstawowe. W wersji zaawansowanej są one uzupełniane przez talię, którą konstruujemy przed starciem z odpowiednich kart. A potem zagrywamy je w trakcie tury (przy spełnieniu odpowiednich warunków: np. karty wspomagające strzelanie są bezużyteczne przy unikach), by zmodyfikować sytuację na stole i na kostkach. Całość jest uzupełniona przez kilka scenariuszy.

  Dlaczego ta mechanika tak mi się podoba? Przede wszystkim ze względu na jej oszczędność. Wywalono bardzo wiele zbędnych informacji (np. występujące w innych grach tego typu punkty życia samolotu). Te zaś, które zostały podano w łatwo przyswajalnej formie (ruchome podstawki!). Dzięki temu sytuacja na stole bitwy jest wyjątkowo czytelna. Ponadto ruchów nie wydłuża paraliż decyzyjny. Najczęściej mamy do wyboru jedną z dwóch opcji lub maksymalnie trzech. No i w praktyce mechanizm aktywacji jest bliski naprzemiennemu. To bardzo angażuje; sytuacja zmienia się dynamicznie - konieczna jest skoncentrowanie się na ruchach przeciwnika i szybka modyfikacja planów.

Autor zasad Andy Chambers. Jak widać, pomimo lat doświadczenia w branży ciągle jest zdolny do świeżych pomysłów.

  Kolejnym walorem jest klimat gry. W trakcie partyjek czuję, że chodzi tu o walkę samolotów w powietrzu - a nie na przykład czołgów czy robotów. Po zbliżeniu się do siebie i pierwszej wymianie ognia zaczyna się kocioł! Maszyny krążą niczym bąki po polu, próbując jednocześnie zaszkodzić wrogowi i uniknąć jego ostrzału. Umiejętności poszczególnych pilotów są ważne - ale nie czynią z nich niepokonanych herosów. Do tego świetnie działa generator losowości oraz odporność na ostrzał. Zawsze ma się szansę na trafienie, ale też przeciwnik ma możliwość uniknięcia szkód. Zaś do zestrzeleń dochodzi rzadko. Akcja toczy się błyskawicznie, warto wykazać się więc elastycznością w myśleniu.

I ostatnia, bardzo istotna zaleta. Ta gra jest rzeczywiście szybka - partyjka trwa maksymalnie kilkadziesiąt minut. Co prawda miałem szczęście nie trafić na zamulacza kalkulującego na kilkanaście ruchów do przodu - ale też i takie kalkulacje nie gwarantują zwycięstwa. Ostatnie słowo mają jak zwykle kostki.

  Oczywiście i "Blood Red Skies" ma swoje wady, przeszkadzające w zabawie. Pierwsze to problem zakończenia ruchu na podstawce innego samolotu. Instrukcja nie precyzuje, co czynić w takiej sytuacji. Musimy więc liczyć na życzliwego przeciwnika, z którym wypracujemy kompromisowe wyjście z tej sytuacji. Drugie zaś to kłopoty związane z opisanym wyżej kotłem. Figurki są małe, ustawione gęsto i wyposażone w mnóstwo części, o które łatwo zawadzić. W efekcie nawet przy zachowaniu ostrożności łatwo o ich wywrócenie. A ustawianie ich wybija z rytmu gry. Może ten ostatni problem rozwiązałaby magnetyczna mata i metalowe podstawki? To już zadanie dla hardcorowych fanów tytułu i miłośników customizacji zarazem. 

Zamieszanie nad kanałem La Manche. źródło

Dość dużo za stosunkowo niewiele dla raczej niewielu.

  Podsumowując: "Blood Red Skies" stoi genialną mechaniką. Jest ona rzeczywiście prosta, łatwa do nauczenia się i pozwala na rzeczywiście dynamiczną rozgrywkę. Znakomicie nadaje się dla wszystkich, którzy z różnych przyczyn nie chcą się bawić we wkuwanie setek parametrów, abilitek i tabelek. A to dla rodziców chcących zagrać z dziećmi, a to dla dorosłych, którzy nie mają czasu na głębokie wejście w wymagający system - a to wreszcie dla miłośników bitewniaków, którzy mają ochotę zagrać w figurki ze swymi mniej wkręconymi w hobby znajomymi (jeśli jeszcze takich posiadają). 

  Wzięcie na warsztat powszechnie znanego konfliktu sprawia, że nikomu nie trzeba tłumaczyć, o co chodzi, czemu właściwie samoloty do siebie strzelają. Do tego dochodzą dodatki z innymi nacjami... Ale jeśli chodzi o wierność realiom historycznym, to gra jest bardzo oszczędna. Małe zróżnicowanie samolotów, bardzo mało informacji o maszynach czy o pilotach. Podobnie ze starciami. Z jednej strony: odbiorca nie jest zarzucany informacjami, których i tak raczej nie zapamięta. Z drugiej zaś: nie jest to raczej tytuł, który bawiąc - uczy. Raczej musimy sięgnąć do opracowań historycznych... Efektem ubocznym tego rozwiązania jest nieobecność bohaterskich polskich pilotów. Oraz czeskich. Może być to czynnik zniechęcający do tytułu klientelę z naszego kraju.

   Ale też system ten ma znakomite perspektywy rozwoju. Dość łatwo dodać nowe samoloty, czy nowych asów - a także scenariusze czy inne okoliczności (pogoda, obrona przeciwlotnicza, okręty). Czy te rozszerzania się pojawią? Odpowiedź zależy oczywiście od wyniku finansowego (czyli popularności pasywnej ;)) - jeśli zainwestowane pieniądze zwrócą się z naddatkiem, wydawca będzie miał interes w rozwijaniu systemu.

  Jeśli szukacie emocjonującego i szybkiego tytułu opowiadającego o walkach myśliwców, to mimo wspomnianych mankamentów - polecam "Blood Red Skies". Nie kojarzę znajdującej się obecnie w regularnej sprzedaży gry bez prądu, dotyczącej tego tematu, która byłaby prostsza do opanowania, szybsza i dająca więcej frajdy. 
  
ps. A na koniec: piosenka o grze.