Sentymentalne przynęty. Jak wydawcy gier wykorzystują zjawisko "kiedyś wszystko było lepsze..."?

     
     
     Jeśli zaglądaliście w ostatnich dniach sierpnia na internet, to z pewnością nie umknął wam kolejny łamiący news: Games Workshop znowu wyda "Necromundę"! Jeszcze jedna klasyczna gra naszej młodości (pierwsze wydanie w 1995 roku) po latach nieobecności powróci na sklepowe półki, dzięki czemu będzie można ją nabyć (być może - po raz drugi).

Odpowiedzią na ten komunikat była fala spontanicznego hype'u... Nie można było otworzyć lodówki bez napotkania deklaracji kupna, co chwila Philip J. Fry kategorycznie żądał zakończenia rozmowy i przyjęcia jego pieniędzy...  

     Co robić w takiej sytuacji? Jak zareagować na kolejny w tym miesiącu przełom w świecie bitewniaków? Mógłbym podejść do tematu w typowy dla siebie sposób: zebrać informacje o nowym tytule, powrócić do starych rulebooków, zobaczyć jak dokładnie wygląda mechanika "Armageddon: Shadow War" oraz "Deatchwatch Overkill" - i na bazie tych wszystkich danych zacząć snuć domysły, jak będzie w nowej "Necromundzie". Albo nawet napisać pierwszą w Polsce recenzję tej gry ;) Zresztą, jeśli wierzyć pogłoskom, tego typu wróżenie mogłoby być bardzo interesujące. Wygląda bowiem na to, że Game Workshop wynalazł nowy, rewolucyjny mechanizm aktywacji (podobny do tego z "Frostgrave'a").

Nigdy później kiełbasa nie smakowała tak słodko... 

    Na razie jednak odgrzewany kotlet musi stanąć w kolejce do rzetelnej wiwisekcji. Pomyślałem sobie bowiem o reakcji na wspomniany już "Armageddon: Shadow War". Miała to być "nowa Necromunda" - i podobnie też odbierano ów tytuł; reakcje były wysoce entuzjastyczne, zanim ktokolwiek jeszcze zdążył poznać zasady (figurki były znane już wcześniej). Skąd ta euforia i nadzieja? Skąd ten olbrzymi kredyt zaufania i optymizm? Wszak grałem swego czasu w "Necromundę" i wiem, że tej grze było bardzo daleko do ideału... A dziś jej wznowienie wita się na sieci niczym trzynastą pensję...
A więc zapytam raz jeszcze: dlaczego wznowienie "Necromundy" tak cieszy fanów figurek? A z tego pytania wyłania się kolejne: czemu w ogóle wznowiono "Necromundę"? Czemu w ogóle wraca się do gier, książek i filmów sprzed lat? Co takiego jest w "Stranger Things", że serial ten uwiódł rzesze ludzi na całym świecie?



Powróćmy, jak za dawnych lat...

   Na początek rozważań przypomnijmy sobie dwie produkcje filmowe. Jeden to "Stranger Things", konkretnie początek pierwszego odcinka. Tego akurat nie trzeba nikomu streszczać ani opowiadać. "Stranger Things" jakie jest, każdy widzi. 
Drugie dzieło jest nie mniej znane, ale nieporównanie ważniejsze dla wszelkiej maści fanów, geeków, rpgowców, maniaków "Star Wars", nerdów, figurkowców, planszówkowców - czyli dla was wszystkich, moi czytelnicy (wyłączając oczywiście tych, którzy zabłądzili tu, szukając informacji o borderline personality disorder). Tutaj macie trailer "Zero Charisma".

  
    A tutaj wytłumaczę, czemu zestawiam ze sobą oba dzieła. Istnieją między nimi istotne podobieństwa. Oba filmy opowiadają historię o nastoletnich (i to raczej w wieku 12 - 14 lat) kumplach, którzy mieszkają z mniej lub bardziej udanymi rodzicami, borykają się z pierwszymi wyzwaniami majaczącej na horyzoncie dorosłości. A przyjaźń ich jest wzmacniana przez przygody, którze przeżywają wspólnie w wymyślonych światach. Wcielają się w role wojowników, czarodziei, dowodzą armiami fantastycznych stworów, gromadzą góry skarbów i ratują piękne królewny. A potem w obu filmach dzieją się rzeczy przerażające.
W "Stranger Things" fantazje o diabłach z piekła stają się rzeczywistością. Demon zstępuje na ziemię...
W "Zero Charisma" jest jeszcze gorzej. Mija dwadzieścia kilka lat, rozkoszne dzieciaczki zmieniają się w groteskowych dorosłych...

  W tym chyba tkwi sekret nostalgii. Słabo pamiętamy przeszłość, podczas gdy teraźniejszość lutuje w mordę i poprawia kopem w nery. W stałej konfrontacji z prozą życia, zalewani przez setki bodźców na godzinę - życie dorosłego po prostu męczy. Swoje trzy grosze dokłada też fizjologia, na czele z prawem hedonistycznej asymetrii. Zgodnie z nim brazylijski serial już nie cieszy jak kiedyś. Podobnie z grami. Oczywiście nadal są fajne i można przy ich pomocy miło spędzić kilka godzin. Ale nie ekscytują już tak bardzo, jak wtedy, gdy byliśmy szczylami i nie mogliśmy zasnąć, bo już jutro będziemy grali z kumplami w "Magię i Miecz"!

W czasach dzieciństwa wszystko jest bardziej. Horrory naprawdę straszą, lody można jeść aż do dosłownego porzygu, książki Sapkowskiego są jak objawienie. A całkiem przeciętna gra, jaką była "Necromunda" nakręca niczym "Mocarz" podlany słowacką śliwowicą. Nic dziwnego, że można tęsknić za tym stanem. I pragnąć choć na chwilę cofnąć czas, znów mieć dwanaście lat. Tylko tym razem wziąć z tego okresu tylko to, co ekscytujące i fajne! No bo przecież nie niedobory kasy, zależność od widzimisię rodziców i kretyńskie lekcje w szkole.

Mam nadzieję, że jesteś za młody, by rozumieć żarty z tej serii. Źródło.

     A jak w naszej kulturze zdobywa się to, czego się pragnie? Oczywiście poprzez zakupy!

Z drugiej strony kasy.  

   Skoro graliście w rpgi, i potrafiliście się wczuć w maga-narkomana czy halflinga-stręczyciela, to nie będzie dla was wielkim wyzwanie wczucie się w człowieka - producenta gier. Dla ułatwienia możecie sobie wrzucić klasę prestiżową: szef światowego koncernu figurkowego, albo polski wydawca planszówek. Nie musicie wypełniać karty postaci, możemy od razu przystąpić do rzeczy:

"Siedzicie w karczmie. Gruby oberżysta w poplamionym fartuchu wyciera szmatą kontuar. Na dworze szaleje wściekła burza, deszcz wali w dach. Wnętrze gospody jest jednak suche i ciepłe, wypełnione wonią smakowitej pieczeni i kraftowego piwa. Wtem podchodzi do was tajemniczy, zakapturzony osobnik. Rozgląda się dookoła i przysiada się do waszego stolika. Odsłania twarz - to księgowy! I od razu zaczyna konspiracyjnie szeptać:

- Nad budżetem zbierają się ciemne chmury. Teraz jeszcze styka, ale to co miało się sprzedać z dawnych produkcji, już się sprzedało, teraz siecze nas rynek wtórny. Trzeba wypuścić coś nowego. Tylko nie wiadomo co, rynek jest pełen popularnych tytułów, parę fałszywych kroków i leżymy. Słyszeliście przecież co się stało ze Spartan Games... Musimy działać i wypuścić coś nowego.

Co robicie?"

"Nie bój żaby. Napiszę takie zajawki, że ludzie zwariują. A do tego dołożymy chwytliwy temat! Już widzę te przelewy, nadciągające niczym orki na oblężoną twierdzę!

     Może troszkę ubarwiłem realia, ale idea jest mniej więcej podobna. Wydawca gier wybrał sobie paskudny biznes. Taki, który jest niszowy nawet wtedy, gdy mówimy o grach komputerowych. To nie bułki czy panele podłogowe, z których prędzej czy później skorzysta każdy, a w dodatku można mieć nadzieję, że trafi się jakieś zamówienie publiczne.
W dodatku konkurencja jest olbrzymia, współczesna cywilizacja Zachodu nie radzi sobie z rakiem czy założeniem bazy na księżycu, ale problem zabawy i czasu wolnego rozwiązuje z nawiązką. O naszą uwagę walczą nie tylko różnego rodzaju gry, ale muzyka, filmy, podróże, sport czy tysiące innych aktywności wykonywanych po to, by oderwać się od tego, co robić musimy. Dlatego tak ważne jest produkowanie takich gier, które sprzedadzą się w nakładzie wystarczającym na pokrycie kosztów oraz wygenerują zysk. A ponieważ klienci dokonują zakupu dobrowolnie, kluczem do sukcesu jest wzbudzenie w nich pragnienia zakupu. I tutaj spotykają się potrzeby klienta i wydawcy. Pierwszy chce wrócić do czasów młodości, drugi zarobić. W efekcie pojawia się prosty pomysł: odgrzejmy starego kotleta, posypmy go papryczką piri piri i podajmy na kwadratowym talerzu. Na pewno się sprzeda.

Operacja ta może zostać wykonana na kilka różnych sposobów. Przyjrzyjmy się kilku propozycjom, które wystosowały mniejsze i większe (takie, które stać na kupno licencji) firmy na przestrzeni ostatnich kilku lat. A wraz z nimi - kilku strategiom sprzedawania nadziei na powrót do dawnych, dobrych lat.

Fallout: The Board Game. 

   Zacznijmy od planszóweczki, zapowiedzianej kilka tygodni temu. Na razie podano jedynie kilka podstawowych informacji: będzie to przygodówka, z mapą konstruowaną za każdym razem na nowo, dla kilku graczy (od 1 do 4). Prognozowany czas gry to 2 - 3 godziny, co w przypadku gier Fantasy Flight Games trzeba przemnożyć przynajmniej przez 2.

   Samo w sobie nie wygląda to wcale elektryzująco. Można spodziewać się przyzwoitej mechaniki (w końcu to 2017 rok) i mnóstwa dodatków (w końcu to Fantasy Flight Games). W sumie: całkiem przeciętna propozycja, która przepadłaby w morzu innych zapowiedzi. Czemu zatem nie przepadła? No bo to Fallout, panie! Czyli ta wspaniała gra komputerowa, która była wielkim przełomem w czasach, gdy została wydana, czyli dwadzieścia lat temu. Która zawierała nieprawdopodobne scenki z krytykami, mnóstwo broni i wciągającą, nieszablonową fabułę. No i oczywiście taka, którą poznaliśmy jako nastolatki (w najlepszym wypadku - późne nastolatki). Czy pamiętacie pierwszą rozmowę z Masterem?
 To właśnie dzięki sukcesowi "jedynki" powstały kolejne części, które szczęśliwie nie zabiły pierwotnego klimatu.
I teraz czeka nas pierwsza (ale na pewno nie ostatnia!) duża adaptacja tego tytułu na planszę. Która zdobędzie sobie popularność, o której nie mogłaby by nawet marzyć, gdyby nie nawiązywała do kultowej gry sprzed lat.

A tutaj jeszcze lepsza opcja: prosta, znana przez wszystkich mechanika, popularny  świat, możliwość gry z całą rodziną.

Fallout: Wasteland Warfare. 

   Mieliśmy planszowego "Fallouta", teraz czas na figurkowego "Fallouta". Jak widać, licencja jest sprzedawana na lewo i prawo. Po raz kolejny mamy do czynienia z zupełnie prozaiczną grą. Ile znacie figurkowych gier skirmishowych? W dodatku takich, których akcja rozgrywa się w jakimś wariancie postapokalipsy? Jedną z takich gier wydano nawet od zera w Polsce... A więc - sztampa, która umknęłaby w internetowym szumie informacyjnym i po paru miesiącach wylądowała na Cmentarzysku Wymarłych Systemów.
Na szczęście - to Fallout! A więc patrz punkt wyżej... Dzięki wskrzeszeniu wspomnień o ukochanej grze z dzieciństwa znacznie rośnie szansa na sprzedaż i figurek i zasad.

Prawdziwy fan robi wszystko sam! źródło.

Star Wars: Legion. 

   Bądźmy jednak szczerzy - Fallout to niszowy temat, rozpoznawany jedynie przez komputerowych nerdów. Najlepszą receptą na sukces jest sięgnięcie do marki, którą zna i kocha absolutnie każdy! A jeśli znają ją wszyscy, to nie może ona funkcjonować na rynku od wczoraj. Jest tylko jedno takie uniwersum, dawno temu zlokalizowane w odległej galaktyce. Dziś motywy ze "Star Warsów" można odnaleźć na dziecięcych majtkach, w płatkach śniadaniowych, napojach gazowanych - oraz oczywiście pornosach.

  Do tej pory nie istniał jednak regularnie wydawana i wspierana, szeroko dostępna gra figurkowa odnosząca się do "Gwiezdnych Wojen". Oczywiście o ile nie liczyć najpopularniejszego bitewniaka świata, czyli "X-Winga"... Teraz będzie można wysiąść z kokpitu myśliwca i rozprostować nogi w trakcie walki miniaturowych, kilkuosobowych oddziałów.
Tego typu gier również jest mnóstwo (najpopularniejsze to "Warhammer 40000" i "Bolt Action"). Nowa pozycja nie musi w konfrontacji z nimi budować swej popularności od zera. Dzięki filmom oraz powiązanym z nimi towarom, każdy mniej więcej kojarzy, kto to Vader, i czemu Luke chce go pokonać. A więc klienci mogą znów pobawić się figurkami z filmu, jak za przedszkolnych czasów. Wydawca zaś ma ułatwione zadanie, jeśli chodzi o wprowadzanie potencjalnych fanów w świat gry.

Gry figurkowe to niekoniecznie tylko walka i konflikt.

BloodBowl. 

    Do tej pory mówiłem o odwoływaniu się w grach do klasyki (nerdowskiej) popkultury. Tym razem wskażę na wznowienie gry, która ma za sobą długą tradycję dostarczania rozrywki mniej i bardziej zagorzałym fanom. Pierwsze wydanie wyszło na świat w 1986 roku, i od tej pory było regularnie wspierane przez nowe dodatki, rozszerzenia, figurki - oraz edycje. Ostatnia z nich (trzecia) jednak ukazała się w 1994 roku, ostatni dodatek (a w zasadzie rozbudowaną erratę) wydano w roku 2004. A potem, przez długich 12 lat słuch o tej grze figurkowej zaginął. W zamian z to dostawaliśmy tytuły komputerowe i  karciane odwołujące się bardzo mocno do tradycji "Blood Bowla". 

     No i w końcu nadszedł "nowy Games Workshop" i postanowił, niczym luksusowa pani do towarzystwa, dopieścić fanów za konkretną kasę. Owocem tej "polityki miłości" jest właśnie bezpośrednie wznowienie klasycznego tytułu w prawie niezmienionej postaci. Dzięki temu krokowi gra na prawdę odżyła - ci którzy znali ją wcześniej, wrócili do niej z zadowoleniem. A oprócz nich mogli poznać ją ci, którzy wcześnie tylko słuchali legend o niej.
Owo wznowienie w znacznej mierze opiera się na regułach trzeciej edycji, nieznacznie zmodyfikowanych. Owe zasady mają swoją specyfikę; najlepszy plan położą kiepskie rzuty, zaś przychylność kostek sprawi, że szansa na sukces znacznie wzrośnie. Nawet gdy nie jesteś mistrzem. 
    Oczywiście w ciągu tych dwunastu lat emigracji wewnętrznej "Blood Bowla" na rynku ukazało się kilka gier figurkowych przedstawiających uprawianie nieistniejącego realnie futbolu w nieistniejącym realnie świecie. Część z nich proponuje dużo ciekawszą mechanikę, jest też naturalnie tańsza. Ale to nic nie znaczy, jeśli chodzi o miłość z dawnych lat. Fani chcieli dokładnie "Blood Bowla" - i właśnie to dostali. Czyli losową, bezpretensjonalną grę o futbolu w świecie starego warhammera. Na szczęście mechanika nadal cieszy, a wydawca oparł się (niewątpliwie cholernie silnej!) pokusie umieszczenia w starterze sigmarinów i khornowców. Stary "Blood Bowl" powrócił i cieszy, jak kiedyś.

Mało kto wie, że prototyp "Blood Bowla" wymyślili Polacy. Konieczne jednak było przekazanie go na zachód w ramach spłat kredytów zaciągniętych w latach 70-tych.

Armageddon: Shadow War.

     A teraz coś z zupełnie innej beczki, jeśli chodzi o sprzedawanie ponownie tego, co sprzedawano dawniej. Nie mamy tu bowiem do czynienia z żadnym wznowieniem. Oczywiście akcja gry dzieje się w uniwersum "Warhammera 40.000", ale ten akurat tytuł jest (i zawsze był) dostępny  w ciągłej sprzedaży. 

    W jego przypadku zastosowano wyjątkowo sprytną i subtelną strategię promocji. Nowa gra miała opowiadać o walkach małych oddziałów (do kilkunastu modeli) w terenie zurbanizowanym. W tej sytuacji liczy się każdy pojedynczy żołnierz, o każdego trzeba dbać, ustawiać go w dogodnej pozycji - i przechytrzyć przeciwnika. Do tego dodajmy indywidualne wyposażanie dla każdego z wojowników, system doświadczenia i ran, możliwość rozgrywania kampanii...
Każdy fan figurek powyżej trzydziestki od razu dodał dwa do dwóch: toż to przecież powrót "Necromundy"! Ta sama koncepcja rozgrywki, podobne koszta. Tylko tym razem, zamiast przestępczego marginesu, potykają się siły będące chlubą danej rasy albo nacji. 
To skojarzenie mocno podbiło popularność tytułu. Sporo ludzi czym prędzej zakupiło startery i zaczęło grać. Być może z myślą: "Tęsknię za starą "Nceromundą", ale "Armageddon" Shadow War" jest w zasadzie tak samo dobry. A w dodatku wydają do niego zasady i figurki, w dodatku mam z kim grać. To najlepsza "Necromunda" jaką mogę mieć we współczesnych czasach". 
A potem przyszedł sierpień 2017.

Kiedy życie daje ci space marines'ów, zrób z nich esherki. Źródło.

Frostgrave i Dragon Rampant.

    Na koniec kilka słów o jeszcze innej metodzie ewokowania wspomnień i nostalgii. Jeśli nie spędziliście ostatnich kilkunastu lat w piwnicy pod Dżalalabadem, to na pewno znany wam jest termin "retrogaming". W polskich warunkach polega on na szukaniu po śmietnikach działającego magnetofonu do C64, ale tak w ogóle oznacza on granie w stare gry. Głównie komputerowe, ale nie tylko. Na przykład, jeśli chodzi o papierowe rpgi, to retrogaming jest synonimem powrotu do "starych dobrych czasów", czyli do prostych systemów, w których nie trzeba było wkuwać kilkunastu tomów historii świata, a potem odgrywać wewnętrznych konfliktów chorego na AIDS włoskiego konserwatywnego polityka - wilkołaka. Tylko radośnie turlać kostkami i zabijać gobliny! 

  Co ciekawe, mało kto sięga po oryginalną pierwszą czy drugą edycję "Dungeons and Dragons" - czy w przypadku bitewniaków "Chailmaila". Te archaiczne tytuły nie zniknęły bowiem z rynku bez powodu. Miały niedopracowane, skomplikowane reguły. Trudno było się ich nauczyć, owocowały absurdalnym sytuacjami, które nie tylko trudno wyobrazić sobie w rzeczywistości, ale też ostatecznie psuły zabawę. Dlatego autorzy retro-gier odtwarzają klimat tamtych lat tylko w wybranych aspektach. Najczęściej kładzie się nacisk na radosne spotkanie kilku kumpli i przeżywanie wspólnie przygód w fantastycznym świecie, bez nadmiernego uprzedniego przygotowania. 
    Wspominane tytuły odwołują się właśnie do takich skojarzeń. Zarówno Daniel Mersey jak i Joseph McCullough piszą wprost na kartach swych rulesetów: nawiązujemy do klasycznych dzieł Tolkiena i Howarda. Nie tworzymy jakiegoś rozbudowanego uniwersum, zaś zasady mają nie być skomplikowane i służyć pomocą w opowiadaniu historii za pomocą makiet, figurek i kostek. 

   Nie mamy tu do czynienia ze wznawianiem konkretnego tytułu, ale raczej z sugestią przeżycia jeszcze raz określonej sytuacji, doznania "dawnych" emocji związanych z graniem. A raczej takich, które teraz sądzimy, że wtedy przeżywaliśmy.

Kiedy już przeszedłeś całego "Wiedźmina 3" z dodatkami i się nudzisz...

Znów powróciłaś stara dziwko, na twarzy nową masz tapetę.
Znów moją pragniesz być kobietą, choć masz pięćdziesiąt parę lat.

    Teoretycznie marketingowa nekromancja to gwarancja powodzenia. Jeśli jakaś gra była powszechnie znana i lubiana dawno temu, zaś obecnie jest wspominana z rozrzewnieniem, to gdy się ją wznowi, ludzie w internecie zrobią jej kampanię promocyjną za półdarmo. Tylko niestety nie zawsze rezultat jest pozytywny. Pół biedy, jeśli oryginalna gra mniej więcej dawała radę (jak "Blood Bowl"). Powrót do niej będzie przynajmniej miłym doświadczeniem.
Znacznie gorzej jest wtedy, gdy wydawca nie rozpoznał adekwatnie, dlaczego dany tytuł zdobył popularność i wznawia go bezrefleksyjnie, jakby znów był rok 1993, i odcięci przez pokolenia od Zachodu ludzie wezmę go w ciemno 

      Są bowiem takie sytuacje, że dana gra była rozchwytywana i rozgrywana, bo po prostu nie było żadnej innej, dostępnej na tak szeroką skalę. Stąd kontakt z nią jest doświadczeniem pewnego pokolenia, ale takim, które dawniej uskrzydlało, a dziś jest doświadczeniem traumatycznym. Przyjrzyjmy się dwóm takim przykładom.

Palec pod budkę, kto zaczynał od "Magii i Miecza"?

   To był cudowny czas. Upadała komuna, książki w klimacie fantastyki można było kupić na każdym chodniku - i wyszła pierwsza planszówka high fantasy! Cóż to była za gra - kilkadziesiąt wymyślnych, klimatycznych bohaterów do wyboru, przygody niczym z "He - Mana", potwory, skarby, diabły i księżniczki.. Jednym słowem: "Magia i miecz"! Ten tytuł był polską adaptacją kultowego "Talismana". Ale w warunkach naszego kraju nie był po prostu planszówką - był wprowadzeniem tysięcy dzieci i nastolatków w klimat pełnokrwistego fantasy, oraz w świat zaawansowanych gier planszowych.
Z wypiekami na twarzy odkrywaliśmy kart przygód i walczyliśmy ze strzygoniami hobgoblinami. Levelowaliśmy postacie i puszczaliśmy potężne zaklęcia. Zaś wydawca raczył nas kolejnym dodatkami; z czasem nasi herosi mogli zwiedzić rozległe podziemia, wybrać się na wycieczkę do średniowiecznej metropolii a nawet polecieć w kosmos! Godzinami nie odchodziliśmy od planszy.

  Popularność "Talismana" nie była jednak tylko polską specyfiką. Dowodem tego jest ponowne wydanie tej gry przez FFG, w okresie, gdy firma dysponowała licencją pozwalającą na wykorzystanie własności intelektualnej opracowanej pierwotnie przez GW. Wydano mnóstwo większych i mniejszych rozszerzeń, a nawet przeniesiono akcję gry do świata mrocznej przyszłości, w którym jest tylko wojna. Na pewno wznowiona "Magia i Miecz" (lub "Talisman") odniosła sukces komercyjny. Czyli z punktu widzenia wydawcy - udało się, warto powtórzyć ten skok na kasę za jakiś czas. Jak jednak sprawdza się "Magia i Miecz" w swej podstawowej roli, w roli gry, która ma dostarczać ekscytującej rozrywki?

    Niedawno miałem okazję znów poszukać korony władzy. Doszło do przedziwnego zbiegu okoliczności, gdy wraz z kumplami mieliśmy kilka godzin wolnego czasu, byliśmy w jednym miejscu - i nie mogliśmy za ostro tankować. I co teraz robić? Na szczęście były planszówki. Staliśmy przed wyborem: "Talisman" (wersja podstawowa, bez żadnych rozszerzeń) albo "Gra o Tron" - druga edycja, było nas sześciu. Wspólnymi głosami zrezygnowaliśmy jednak z walki o żelazny tron. Baliśmy się długiej, monotonnej rozgrywki. A "Magia i miecz" jest prosta, zasady zna każdy, nie będziemy zamulać... I tak też było, wszyscy wiedzieliśmy co robić, ruchy szły szybko i sprawnie. 
Po sześciu godzinach trzeba było się zbierać do domu. Partia była baaardzo daleka od ukończenia. 

   "Magia i miecz" pozostała sobą. Mechanika decydowania o wszystkim za pomocą rzutu kostką daj wrażenia jazdy na ślepo na pijanym koniu. Niby wiesz, co chcesz osiągnąć i jak, ale do realizacji nawet najprostszych planów (chcę pójść do Wioski) trzeba kilku podejść. A jeśli pomnożyć to przez ilość kroków niezbędnych do zwycięstwa - to okaże się, że by skończyć zabawę zgodnie z zamierzeniami autorów, potrzeba poświęcić cały weekend. Na przykład zmarnować godzinę na kolejne podejścia do pokonania strażnika przejścia  pomiędzy krainami zewnętrzną i środkową. Realistyczny system kart przygód sprawia, że mimo najlepszych chęci możesz umrzeć już na początku zabawy. Nawet malutka poprawa mechaniki w postaci punktów losu niewiele pomaga. A "Relic" czyli "Talisman" w świecie WH40k wcale nie jest lepszy. 

Nie masz co robić na emeryturze? Już masz!

   W efekcie obcujemy z grą przestarzałą, nudną i frustrującą. Gdy miałem 13 lat, to widok strzygonia na karcie potrafił przyprawić mnie o palpitacje serca. Teraz tą rolę pełnią kiepskie zasady. Nie mówię, że trzeba od razu wprowadzić mechaniki budowania talii, odwrotnej licytacji i waterboardingu - ale można by zrobić coś bardziej grywalnego. Niemniej jednak taka zmiana może być zbyt ryzykownym krokiem. "Talisman" z nowymi, atrakcyjnymi regułami przestanie być "Talismanem", ludzie tego nie kupią. 

  Podobno GW ma w najbliższej przyszłości (3-6 miesięcy) wydać kolejną edycję "Talismana". Zobaczymy, czy dostaniemy mechanikę godną 21-go wieku, czy tylko nowych bohaterów: sigmarine'a i khornowca.


    Drugi przykład nieumiejętnego wskrzeszenia dawnego hitu jest już znany tym, którzy regularnie odwiedzają mojego bloga. Chodzi o planszówkę "Labirynt Śmierci - Kryształy Czasu". 

    Na początku lat 90tych był w Polsce tylko jeden system RPG (oprócz tych zachodnich, dostępnych naprawdę nielicznym) - "Kryształy Czasu". Jego mechanika dziś budzi śmiech politowania i bezradności. Ale gdy miało się 12 lat i żadnej innej gry do wyboru, brało się kartę, kalkulator i liczyło wyparowania mitrylowego półpancerza. A najbardziej zapisały się w pamięci epickie przygody, potężni bohaterowie i przerażające potwory. A potem wyszedł fabularny "Warhammer" (pierwsza edycja!) i półorkowie gwardziści - astrolodzy poszli w odstawkę. Przez kilkanaście lat realne "Kryształy czasu" znikły, pozostała legenda o nich.

    Ostatnio autor postanowił wskrzesić swe dzieło. Zaczęło się od serii groteskowych książek, promowanych za pomocą równie (a może i bardziej) groteskowej kampanii crowdfundingowej. A potem ukazała się planszówka. Tytułem nawiązywała do innej legendarnej gry z przełomu lat 80tych i 90tych. Takie sentymentalne kombo powinno otwierać szeroko serca i portfele fanów. 

     Tak się jednak nie stało. Nie wystarczyło zaproponować graczom powrót do Orchii i rzucić do akcji 18 miliardów pancernych paladyńskich godzillopająków. Gra miała nudne zasady, źle rozkładające akcenty pomiędzy decyzyjnością a losowością (na korzyść tej drugiej). Oprawa graficzna i cena dopełniły reszty. Pomimo ogromnego kredytu zaufania i początkowej sympatii "Labirynt śmierci" nie zyskał przychylności fanów. Trudno też określić, na ile odniósł sukces komercyjny. Ale tylko cztery strony dyskusji i oferty sprzedaży gry zaledwie kilka miesięcy po premierze skłaniają do przypuszczeń, że gra została potraktowana przez klientów tak, jak na to zasługuje.

Z 48 tomu bestiariusza. Źródło.

     Zabrakło w tym projekcie pewnej refleksji, zorientowania się, że młodzi świat inny dostają niźli starsi dostali. Zaś i starszym przewróciły w głowie gry, które proponują coś więcej niż potwory, jakich nie wymyśliłby Lovecraft po LSD i mechanikę z zastosowaniem kilkudziesięciu dwu i trzycyfrowych parametrów. Nie dodano do starego i całkiem popularnego tytułu prostych i emocjonujących zasad, nie ubrano go w zachęcającą szatę graficzną. A szkoda, bo z chęcią znów pobawiłbym się w nastolatka bawiącego się w "Kryształy Czasu". Pod warunkiem, że gra by w tym pomagała, a nie przeszkadzała.

Kolejny powrót syna Draculi 2.
   
    Pierwotnie niniejszy tekst miał być jeszcze dłuższy, ale postanowiłem rozbić go na dwie części. Za tydzień przeczytacie o tytułach z lat złotej młodości, które warto przypomnieć za pomocą nowych gier. Oraz o tym, jak te gry miałyby wyglądać, by cieszyły czymś więcej, niż tylko uderzeniem w struny nostalgii.
Na dzisiaj wystarczy. Jeszcze tylko małe podsumowanko i spadam. Od czasów mitów o złotym wieku ludzie byli niezadowoleni z tego co jest teraz, i dzięki różnym mankamentom pamięci wierzyli, że kiedyś było lepiej. Oczywiście tego typu myślenie nie zanikło, i znajduje swój wyraz również w świecie gier bez prądu. Wydawcy robią co mogą, by wykorzystać je na swoją korzyść, ale też przedstawić klientom ofertę, która sprosta oczekiwaniom wyśrubowanym przez zniekształcone wspomnienia. Czasami udaje się to lepiej, czasami gorzej.

To była najlepsza gra mojego dzieciństwa, dopóki nie zagrałem w nią grubo po trzydziestce.

   Ja zaś polecam dwie rzeczy. Po pierwsze - gdy już podniecicie się informacją o nowej grze, powiedzcie "Sprawdzam!". Przeczytajcie recenzje, zobaczcie, czy nie istnieje czasem jakiś inny tytuł, który potencjalnie lepiej zaspokoiłby wasze growe potrzeby. Może się bowiem okazać, że ponowne wejście do tej samej wody nie będzie już takie fajne jak kiedyś.
Po drugie zaś - spróbujcie czasem wrócić do starych tytułów. Nie są one aż tak bardzo stare i przy odrobinie wysiłku można do nich dotrzeć. A wtedy okaże się, w jakim stopniu ich fajność była ich wewnętrzną właściwością - a w jakim podkręcił ją młodzieńczy entuzjazm i młodzieńcza naiwność.