Przekroczyć próg wejścia. Co sprawia, że zbieramy jedne bitewniaki, a omijamy inne?

       

       Gry figurkowe (szczególnie stricte bitewne) to dość ciekawe zjawisko. Przyczyn tego jest wiele, ale dziś skupię się na fakcie, że jest ich na rynku bardzo dużo. A nawet za dużo, o czym mogliście przeczytać tutaj. Same zaś bitewniaki mają zaś to do siebie, że wymagają znacznie większego zaangażowania, niż planszówki. Nie jest niczym dziwnym sytuacja, że dany człowiek ma swej kolekcji dziesięć gier planszowych. Natomiast ze świecą trzeba by szukać fana figurek który równocześnie ogarnia taką samą ilość systemów bitewnych. A przecież ciągle wychodzą nowe gry. Wydawcy przedstawiają swą ofertę klientom, niczym straganiarze na rynku. A klienci wybierają. I dziś pochylę się właśnie nad tym, dlaczego taki, a nie inny system jest wybierany. Co sprawia, że jedna gra odjedzie szczęśliwie do nowego domu ze swym nowym panem, a inna pozostanie na półce, z czasem blaknąc i zarastając kurzem? 

Czy na końcu tunelu czeka bitewniak idealny? 

     Ludzka decyzyjność od wieków budziła zaciekawienie. Na pytanie: "Dlaczego ktoś postępuje tak, a nie inaczej" próbowali odpowiedzieć już antyczni filozofowie. Ale w dzisiejszych czasach ta kwestia jest zbyt ważna, by pozostawić ją w rękach amatorów. Obecnie wybitni naukowcy opracowują wyrafinowana modele statystyczne, by dokładnie obliczyć, jaki wpływ będzie miała zmiana odcienia opakowania na sprzedaż proszku do prania. 

Jednak branża figurkowa dysponuje znacznie mniejszym budżetem, największy potentat wręcz szczyci się faktem nie przeprowadzania żadnych badań konsumenckich... A jednak w pewnych aspektach kupno podręcznika czy startera można porównać do kupna wspomnianego już proszku do prania. W innych zaś - różnice są diametralne.

      Kiedy mówi się o podejmowaniu decyzji o zaangażowaniu się w zbieranie, sklejanie i malowanie oraz wreszcie granie w jakiś system figurkowy, często pojawia się termin "próg wejścia". Każdy czytelnik intuicyjnie chwyta jego znacznie. Kojarzy się on z zaangażowaniem, które trzeba poświęcić, by rozpocząć zabawę: czyli stoczyć potyczkę wojskiem (czy bandą) o minimalnej wartości punktowej. Zaangażowanie to ma różne aspekty: finansowy, czasowy, intelektualny, sprawnościowy. Warto jednak przyjrzeć się bliżej temu pojęciu. Z czego dokładnie się składa? Jaką rolę w decyzji o wejściu w bitewniaka pełnią poszczególne czynniki? Czy dla każdego próg wejścia będzie taki sam? 

W górę progi! 

        Zacznijmy od rzeczy, które sprawiają, że próg wejścia rośnie. Od tych, przez które każdy jeden dowolny bitewniak sprzedaje się gorzej (przynajmniej w Polsce), i ma mniejszą ilość fanów niż "Kolejka" czy "Pędzące żółwie".

To tak na przywitanie.

Koszt wejścia.

         Często wymienianym czynnikiem utrudniającym inwestycję w grę figurkową jest jej cena. Co może nieco dziwić. Współczesne planszówki - zwłaszcza te z większą ilością wymyślnych komponentów (czy nawet figurek) wcale nie należą do tanich zabawek. Bywają wręcz droższe, niż nie jeden starter do bitewniaka. Na przykład takie "The Others".
Tylko że słowo "starter" nie wzięło się z powietrza. Zazwyczaj zestaw początkowy służy temu, by kupujący go gracze oswoili się z figurkami, oraz nauczyli się podstaw zasad. Dysponując wyłącznie pudełkiem podstawowym, nie mamy szans w starciu z bardziej zaawansowanym (i obkupionym) graczem. I tutaj wydawca gry wybawia nas z opresji, oferując całą gamę ulepszeń. Nowe figurki, dysponujące lepszymi statystykami. Nowe podręczniki, oferujące nowe zasady. Do tego akcesoria takie jak karty, specjalne kości, miarki, makiety. Oczywiście spora część tego wszystkiego nie jest potrzebna do satysfakcjonującej gry. Niemniej jednak pozostaje ta mniejszość, która trzeba kupić, jeśli nie jest się masochistą grającym po to, żeby przegrać. W zależności od gry - realny koszt zbudowania grywalnej armii. będzie się różnić. W najtańsze skirmishe można grać już za ok. 100 - 200 zł. Większe systemy są już jednak znacznie droższe, wymagające pożegnania się co najmniej z 350 (albo i więcej) złotymi. Nikt się chyba nie zdziwi, że im system droższy, tym trudniejsza może być decyzja o zainwestowaniu w niego.

Jak drogie by nie były figurki - zawsze może być drożej. 

Ale przecież te ceny (nawet wyższe) nie są drastycznie odmienne od tych, jakie trzeba zapłacić za wypasioną planszówkę. Sęk w tym, że samo kupno podręcznika i figurek nie wystarcza, by zacząć zabawę.

     Jeśli dana gra ma być twoim pierwszym bitewniakiem w życiu, to czekają cię przecież jeszcze zakupy modelarskie. Pędzelek i farbki to "must have". A do tego cążki, podkład, pilniki, greenstuff, podstawki. A dalej: lakier, magnesy, trawki, tufty, farbki specjalne... Jeśli chcecie mieć wypasione ludziki, to przecież nie za darmo... Być może zapłacicie więcej, niż za samą grę.

Kod dostępu.

     Pieniądze to nie wszystko, jak twierdzą bardzo bogaci ludzie. W przypadku gry figurkowej, obfitującej w różnorakie komponenty, nie bez znaczenia jest łatwość (lub trudność), z jaką możemy do nich dotrzeć. Jeśli figurki akcesoria można kupić w każdej "Biedronce" - albo przynajmniej sklepie z grami planszowymi - to wtedy prościej będzie wybrać tę akurat grę. Moim zdaniem to właśnie zmasowany szturm na sklepy i błyskotliwa akcja marketingowa w dużej mierze przesądziła o sukcesie "Age of Sigmar". 

Kurier zostawił paczuszkę z blisterem na drugiej skale od prawej.

Drugi biegun to kłopot z dostępnością. Jest całkiem sporo dobrych gier, które bardzo trudno kupić. Po prostu wydawca nie dysponuje tak dużą siecią dystrybucji, i nie kieruje swego wysiłku marketingowego na mało istotne kraje Europy Wschodniej. Dlatego po te tytuły sięgają najbardziej zdeterminowani. Ci, którzy nie boją się zakupów w obcej walucie, i czekania na figurki przez kilka miesięcy.

Modele jak modelki.

        Biorąc pod uwagę powyższe, można zadać sobie pytanie. Po co w ogóle figurkowe gry bitewne? Przecież dużo tańszym rozwiązaniem, stosowanym z powodzeniem przez lata, są planszówki wojenne. Tutaj przygotowanie jest dużo prostsze i szybsze, całość zaś o niebo tańsza. Zamiast wycinać, sklejać a potem malować 20 - 30 figurek, wypychasz żeton ze sztancy - i już masz cały oddział. 
A mimo to figurkowe bitewniaki powstały, przetrwały i coraz bardziej się rozwijają. Jest bowiem coś wyjątkowo pociągającego w miniaturowym świecie, stworzonym osobiście i własnoręcznie, który zamieszkują miniaturowe istoty, w pełni zależne od naszej woli. Jeżeli chcielibyście być Bogiem, to tego typu gry i zabawy mogą w malutkiej części spełnić to marzenie. 

    Ale nie od razu świat stworzono. Zanim zostanie stoczona malutka bitwa malutkich ludzików, trzeba włożyć sporo wysiłku, by owe ludziki wyglądali jak rycerze, szkielety czy kosmiczni marines - a nie, jak szare nie wiadomo co, czy metaliczne nie wiadomo co.

       W tym celu trzeba poświęcić sporo czasu i starań. I zlevelować umiejętności malarskie i modelarskie. To jest kolejny, istotny składnik progu wejścia. Dla niektórych sama koncepcja dłubania godzinami pędzelkiem jest mało atrakcyjna. Zaś nawet ci, którzy lubią tego typu aktywność, mogą zwyczajnie nie mieć czasu, by przygotować nowe miniaturki na poziomie, który ich satysfakcjonuje. A zatem - rozpoczęcie przygody z daną grą zależy nie tylko od nadwagi portfela, ale też od twierdzącej odpowiedzi na pytanie: "Czy dam radę to wszystko pomalować?". Oczywiście, jak w każdej decyzji i ta może być impulsywna, nieprzemyślana i podjęta na podstawie bezpodstawnego optymizmu (klasyczne "jakoś to będzie!"). Wydawca czy sprzedawca będą z niej tak czy inaczej zadowoleni, ale sam gracz może się ostatecznie nie nacieszyć realną grą. 

Taniej, prościej, szybciej. Niestety - niekiedy też ładniej.

Bardziej świadomi konsumenci gier figurkowych podejmą jednak kalkulację: "Mam fundusze, ale ile czasu będę musiał poświęcić na przygotowanie tych figurek? Czy w ogóle dysponuję taką ilością czasu?" I wybierze tą grę, która odpowiada jego możliwościom. 


Rules rule!

        To nie tak, że kupisz sobie figurki, pomalujesz je - i już możesz cieszyć się zabawą w bitewniaka. Zanim bowiem odnajdziesz radość i płynność gry, czeka cię mniej lub bardziej żmudny proces nauki zasad w praktyce. Nie wystarczy tylko przeczytać zasady (niejednokrotnie mające objętość małej książki). Trzeba jeszcze je przyswoić w takim stopniu, by gra przebiegała płynnie, a oponenci mogli skoncentrować się raczej na taktyce, niż na wertowaniu i interpretacji reguł.

      I tutaj dochodzimy do kolejnego składniku progu wejścia - jakim jest mniejsza lub większa złożoność zasad. Jest ona czymś więcej niż liczbą stron podręcznika. Zasady mogą być mniej lub bardziej intuicyjne i logiczne. Albo też składać się z całkiem łatwych i przyjemnych reguł podstawowych - i zupełnie pogmatwanych i rozbudowanych, traktujących o składaniu danej armii i jej zdolnościach specjalnych. 

Realnie rzecz biorąc, pierwsze kilka - kilkanaście gier trzeba traktować raczej jak szkółkę, niż realne rozgrywki. Tylko w przypadku zasad łatwych do przyswojenia owa nauka zajmie nam kilka partii. A są przecież systemy, gdzie i kilkudziesięciu bitew mało, by wszystko ogarnąć, o wszystkim pamiętać - i stosować zasady w celu uzyskania przewagi.

Bardzo mi przykro, ale gryzienie paszczą rozpatrujemy w fazie 5.2, a uderzenie kopią w fazie 4.10.

     Jakby tego było mało, niekiedy trzeba opanować fluff. Nie każda gra to "Bolt Action", gdzie od razu wiadomo, kto z kim, dlaczego i po co się strzela. Niektóre z systemów są osadzone w znanych i popularnych uniwersach historycznych i fantastycznych. Inne zaś mają ambicję zaproponowania zupełnie nowych realiów. Które też dobrze mieć choć trochę ogarnięte. 

      I znów - im więcej nauki, tym wyższy próg wejścia. Tak jak w życiu, łatwiej jest zostać sprzedawcą niż inżynierem czy lekarzem. I różnice w trudności opanowania zasad do różnych systemów mogą być jednym z czynników ważących na decyzji o zaangażowaniu się w system.

Battle brothers.

         Gdy oczekujesz od bitewniaka tylko ładnie wyglądających figurek (do postawienia na telewizorze), to możesz lać strumieniem ciągłym na złożoność zasad czy cenę całej armii. Ale jeśli jednak zamierzasz grać, to potrzebny jest przeciwnik. I tutaj dochodzimy do kolejnego punktu do odhaczenia. Czy kupując figurki do danej gry będę miał z kim zagrać? Odpowiedź w dzisiejszych czasach jest raczej prosta: wystarczy wejść na facebooka i odszukać grupę zrzeszającą fanów danej gry. Oraz poobserwować ich aktywność. Jeśli takowa grupa liczy sobie kilkanaście osób, a ostatni post dodano w zeszły roku - trzeba będzie znaleźć towarzysza zabawy we własnym zakresie. 

I niby co? Mielibyśmy iść na mecz? Może jeszcze na dyskotekę?! Jak jakieś dziwolągi? 

        Czynnik ten teoretycznie nie jest powiązany z samą grą - niemniej jednak nie trzeba być wróżem Maciejem, by przewidzieć, iż trudniej będzie znaleźć przeciwników do gier drogich, wymagających wielu pomalowanych miniaturek i odznaczających się skomplikowanymi zasadami. Choć rzeczywistość może zaskoczyć - czego przykładem jest relatywnie duża popularność "The 9th Age". Jak widać, istnieją złożone, wymagające bitewniaki, w które pogrywa całkiem spore grono ludzi. I odwrotnie. Choć akurat w przypadku tego tytułu o jego popularności mógł przesądzić fakt, że dla wielu jego fanów koszt figurek i czas ich pomalowania wynosiły zero. A zasady były relatywnie łatwe do przyswojenia
Nie słyszałem natomiast, by ktoś realnie w Polsce zagrał np. w "Arena Rex". Figurek niedużo, zasady łatwe i wciągające. Ale nie ma z kim.

Marchewka.

       Pisząc o powyższych aspektach zakładam, że mają one wartość ciągłą. Rozumiem przez to, że gry nie dzielą się po prostu na drogie i tanie, czy też na takie do których figurki maluje się albo 4 godziny, albo 4 miesiące. Można je raczej uszeregować według rosnącego kosztu wejścia, rosnącej ilości czasu potrzebnej na przygotowanie modeli - i tak dalej. O ile wartości te są mniej więcej obiektywne i policzalne (szczególnie kasa), o tyle nie jest łatwo określić, jakie muszą przybrać natężenie by zachęcić lub odstręczyć konkretną osobę. To zależy już bowiem nie od danej gry, ale od potencjalnego gracza. Od tego, ile kasy jest on gotów przeznaczyć na zabawę, ile godzin jest w stanie poświęcić na malowanie i jak łatwo przyjdzie mu nauka zasad. Wydawać by się mogło, że jeśli dana gra pasuje pod tym względem do możliwości konkretnego człowieka - to może zostać przez niego wybrana. 
Jednak sprawa wydaje się dużo bardziej złożona. Wysokość progu wejścia składa się bowiem jeszcze z kilku innych czynników.

Mnie się podobają melodie, które już raz słyszałem.

Możemy mieć do czynienia z bardzo tanią grą, z pomalowanymi modelami czy łatwymi zasadami - w którą nikt nie będzie chciał grać. W to z tego względu, że została osadzona w nieznanym i nieatrakcyjnym uniwersum. Weźmy na przykład takiego "X-winga". I wyobraźmy sobie, że akcję gry (o identycznej mechanice, z figurkami podobnej jakości) osadzono nie w świecie "Gwiezdnych Wojen", ale na przykład "Battlestar Galactica". Albo - co gorsza - jakimś randomowym kosmosie z randomowymi frakcjami. Jeśli to tego dojdzie kiepski design figurek i niezbyt zachęcające grafiki - to mamy przepis na klapę.

Zagraj to jeszcze raz, Games Workshop.

Ciekawe pod tym względem będzie obserwowanie, jak radzą sobie dwa bardzo podobne systemy: "Runewars" i mająca się ukazać na jesieni "A song of Ice and Fire". Gry te są do siebie podobne pod względem "twardych" parametrów progu wejścia (zbliżona cena, jakość i ilość figurek, złożoność zasad). Natomiast różnica w popularności uniwersów, w których osadzono akcję, jest kolosalna. Niektórzy wprost twierdzą, że zniechęcili się do tego pierwszego tytułu właśnie z powodu wyjątkowo nieatrakcyjnego i nudnego fluffu.
I jak poradzi sobie figurkowy "Fallout"?

Podsumowując - gra bitewna to nie tylko figurki i zasady (jak w szachach). To raczej pretekst do przeżycia emocjonujących i niebezpiecznych przygód w bezpieczny sposób. Jeśli jednak będzie ona poruszać mało atrakcyjny temat, to raczej nie uwiedzie i nie nakłoni do wydatków zbyt wielu graczy.

Ze mną nie zagrasz?

Kolejnym czynnikiem zwiększającym szansę na to, że dana osoba zacznie zbierać daną grę jest coś, co nazwałbym normami środowiskowymi. Pod tym pretensjonalnym terminem kryją się sytuacje, gdy większość kumpli potencjalnego gracza jest zaangażowana w dany tytuł. I tradycją stają się spotkania przy figurkach (np przykład do "WFB"...), rozmawianie o figurkach, opowiadanie sobie o epickich akcjach ze stołu bitwy oraz narzekanie na wydawcę oraz hejtowanie innych gier. Jeśli chce się być spójną częścią takiej grupy - nie ma rady, trzeba samemu zostać graczem. Oczywiście w tym wypadku jest to łatwiejsze, koledzy udzielą porad i wsparcia.

Wyróżnij się z tłumu!

Jeszcze ciekawszym zagadnieniem jest dziedziczenie figurkowego hobby. Na razie jeszcze ten rodzaj rozrywki jest mało popularny - niemniej jednak niejeden fan figurek, razem z partnerką stworzył żywego ludzika z biomasy. Czy takie dzieci, od maleńkości będące świadkami bitewniakowej pasji rodziców same będą ją kontynuować? Szczególnie wtedy, gdy osiągną samodzielność? To się dopiero okaże. Ale jeśli chodzi o rodzeństwo, to potwierdzam. Własnym przykładem i zaangażowaniem można sprawić, że zupełnie normalny dzieciak zostanie figurkowcem.

I co z tego?

Podumałem sobie nad czynnikami ułatwiającymi i utrudniającymi decyzję o rozpoczęciu kolekcjonowania i grania w bitewniaki. Ponieważ to tylko luźne dywagacje, brakuje tu twardych danych. Które być może nigdy się nie pojawią, ze względu na to, że nowe gry powstają bardziej w oparciu o intuicję twórców i wydawców, niż na podstawie rzetelnych badań marketingowych.

Jednak pytanie, co sprawia że jeden system figurkowy zyskuje popularność, a inny nie jest dość istotne. I to nie tylko dla wydawców czy sprzedawców - ale też dla samych graczy. Czy zdarzyło się wam kupić grę, która po czasie okazała się pieniędzmi wyrzuconymi w błoto? Taką przy której spędziliście czas, ale ostatecznie dała więcej wkurwu niż radości? Mam nadzieję, że nie. I oby tak pozostało, warto zastanowić się, na ile gra, której reklamę zobaczyliście w internecie pasuje do waszych preferencji? Czy znając swoje możliwości czasowe, finansowe - warto angażować się w nią. Czy klimat świata kręci was na tyle, by znieść nieuchronną frustrację związaną z przyswajaniem sobie zasad i przygotowywaniem ludków?

Albo po prostu pójdźcie na żywioł.